برنامه جدید دولت برای حذف یارانه 15 میلیون نفر

برنامه جدید دولت برای حذف یارانه ثروتمندان

دولت قصد دارد در سال آینده 15 میلیون ثروتمند را از دایره یارانه بگیران حذف کند و منابع حاصل را (معادل1/8 هزار میلیارد تومان) با رویکرد انتخابی افراد ثروتمند به خانوارهای با درآمد پایین اختصاص دهد. با این رویکرد به طور ماهانه حداقل 360 تا 540 هزار تومان به خط بودجه خانوارهای ضعیف افزوده خواهد شد. مسوولان و کارشناسان دولت، در بررسی دارایی های ثروتمندان 41 شاخص را ارزیابی کردند و با ایجاد یک پایگاه داده جامع، خانوارها را طبقه بندی می کنند.
علاوه بر این، سیستم بررسی اعتراضات به عنوان گام تکمیلی در این طرح سعی می کند که خطاهای شناسایی افراد ثروتمند را کاهش دهد. به گفته مسوولان، در سال جاری این مکانیزم موفق بوده و تنها 5 درصد از افراد خانوار حذف شده، به دایره یارانه بگیران بازگشتند. «دنیای اقتصاد» در این گزارش با بررسی رویکرد جدید دولت در حذف یارانه ها، شاخص مورد ارزیابی برای شناسایی افراد ثروتمند را به تصویر کشیده است.

تغییر هدف گذاری درآمدی
کلیات لایحه بودجه سال 95 با اعلام یک خبر درخصوص قطع هدفمندی یارانه ها تصویب شد. به گفته رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس، در سال آینده به پیشنهاد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مقرر شد تا در سال 95 یارانه 15 میلیون نفر از ثروتمندان قطع و به افراد نیازمند و تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی اختصاص یابد. عبدالرضا عزیزی در این خصوص گفت: براساس این مصوبه، ثروتمندانی که یارانه آنها قطع می شود می توانند فرد مستمندی را که یارانه شان به آنها اختصاص می یابد را خود انتخاب و معرفی کنند.
این در حالی است که پیش تر در لایحه بودجه سال 95، جزئیاتی از تغییر روند تجهیز و تخصیص منابع هدفمندی اعلام نشده بود. در این لایحه تنها اعلام شده بود که در سال 95 منابع مالی حاصل از اصلاح قیمت کالاها و خدمات موضوع قانون مذکور تا مبلغ 48 هزار میلیارد تومان با استفاده از روش های نقدی و غیرنقدی به خانوار هدف یا بخش تولید اختصاص یابد. در قانون بودجه سال 94، رقم در نظر گرفته شده برای یارانه نقدی 39 هزار میلیارد تومان بود، اما به گفته مسوولان میزان عملکرد توزیع یارانه نقدی در 8 ماهه نخست سال جاری 28 هزار میلیارد تومان است، با تداوم این روند، آمار 12 ماهه سال 94 از رقم مقرر در قانون سال 94 گذر خواهد کرد و به سطح 42 هزار میلیارد تومان خواهد رسید. البته باید توجه کرد که دولت در سال جاری نیز رویکرد حذف یارانه بگیران ثروتمند را در پیش گرفته است. به گفته مسوولان، در سال جاری بیش از 5/3 میلیون نفر ثروتمند از زمره یارانه بگیران حذف شده اند.

نیاز به تغییر نگرش
بررسی ها حاکی از آن است که رویکرد دولت درخصوص نحوه پرداخت های یارانه، تغییر کرده است.به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، پرداخت یارانه ها به صورت مساوی به همه دهک های درآمدی نمی تواند اثرگذاری قابل توجهی در بهبود رفاه خانوارهای کم درآمد داشته باشد و لازم است که در این زمینه با اعمال سیاست های مناسب، شاخص های جامعه هدف تغییر کند. همچنین در سال های گذشته، افزایش تورم باعث شده که وضعیت خانوارهای دهک پایین درآمدی، تحت تاثیر قرار بگیرد. تحقیقی که مرکز پژوهش های مجلس در این زمینه انجام داد نشان می دهد که نسبت پرداخت های یارانه ای برای همه دهک ها بعد از هدفمندی کاهش یافته است که این روند به سبب وجود تورم و ثابت بودن میزان یارانه پرداختی است. همچنین این آسیب پذیری برای دهک های کم درآمد بیشتر بوده است.
این پژوهش تاکید می کند: «اگرچه پرداخت یارانه نقدی به طور مستقیم باعث افزایش درآمد دهک های پایین درآمدی به نسبت بیشتری از دهک های بالای درآمدی شده است، اما به سبب وجود تورم ناشی از هدفمندی این آثار مثبت کم کم رنگ باخته و وضع دهک های پایین به نسبت بیشتری از دهک های بالای درآمدی بدتر شده است.» این موضوعات نشان می دهد که لازم است با اعمال سیاست های جدید پرداخت های نقدی یارانه را نسبت به سال های قبل اثربخش تر کرد.

مکانیزم سیاست جدید
به همین منظور دولت درصدد است که در سال آینده یارانه 15 میلیون نفر را حذف کرده و این منابع را به افراد با دهک درآمدی پایین توزیع کند. بنابراین میزان صرفه جویی شده از این محل معادل 1/8 هزار میلیارد تومان خواهد بود و می تواند اثرگذاری قابل توجهی در کاهش نابرابری میان دهک ها داشته باشد. این حذفیات از سه دهک درآمدی بالا صورت خواهد گرفت و به دهک های پایین درآمدی اختصاص می یابد. به گفته کارشناسان، در شرایط کنونی حقوق پرداختی به خانواده های تحت حمایت سازمان بهزیستی برای خانوار 4نفره حدود 53 هزار تومان است، این در حالی است که اگر یارانه پرداختی دو یا سه خانوار به این خانوار تخصیص یابد، خط بودجه این خانوار 360 تا 540 هزار تومان افزایش خواهد یافت، بدون اینکه هزینه اضافی برای دولت ایجاد شود.

بهره گیری از 41 شاخص
به گفته مسوولان، در بررسی خانوارها، از یک «پایگاه داده مادر» که از تجمیع 41 پایگاه داده به دست آمده استفاده می شود. این آمارها شامل دارایی های ثبت شده مانند املاک، خودرو، کارت بازرگانی، سفرهای خارجی، عضویت در کمیته امداد، بیمه و سایر پارامترهایی است که جایگاه خانوارها را در یک نظام طبقه بندی مشخص می کند. این دسته بندی باعث شده است که شفافیت در پرداخت به جامعه هدف افزایش یابد. در این نظام، با توجه به اینکه سطح درآمدی برخی خانوارها تفاوت قابل توجهی با دیگر خانوارها داشته، در گام اول یارانه برخی از خانواده های ثروتمند حذف شده است. البته در این مکانیزم شناسایی نیز برخی خطاها وجود دارد.
به همین منظور سیستم بررسی اعتراض به شکل منسجم و موازی با این طرح در نظر گرفته شده است. این سیستم، به نوعی تکمیل کننده این طرح خواهد بود. در حال حاضر، به اعتراض های مطرح شده به صورت تلفنی پاسخ داده شده و این افراد را درخصوص نحوه قطع یارانه و تخصیص این منابع به خانوارها کم درآمد در جریان می گذارند. آمارها از این روند در چند ماه اخیر نشان می دهد که در این مرحله ماهانه 60 هزار نفر اعتراض می کنند که در این بین 75 درصد این افراد با صحبت های اولیه درخصوص نحوه هزینه کرد منابع قانع می شوند و 25 درصد افراد اعتراض خود را پیگیری می کنند. به طور کلی در دو صورت این اعتراض قابل پیگیری خواهد بود، یا اینکه مشخص شود دارایی خانوارها، متعلق به شخص دیگری بوده یا اینکه خانوار در ماه های گذشته با یک شوک سنگین مانند مریضی سخت یکی از افراد خود روبه رو بوده است.
در این بین تنها اعتراض یک پنجم این گروه (25 درصد معترض) قابل قبول می شود و به طور کلی تنها 5 درصد از معترضان به دامنه افراد یارانه بگیر باز می گردند. این رویه در سال آینده نیز قابل پیگیری است تا خطاهای حذف یارانه 15 میلیون ثروتمندان را کاهش دهد. این مکانیزم، نه تنها در مساله تخصیص یارانه نقدی، بلکه در سایر موضوعات نیز باعث ایجاد خط کشی برای پالایش افراد جهت کسب کمک های دولتی خواهد شد و هزینه های اضافی را به شکل قابل توجهی کاهش خواهد داد. این پالایش، مانند عینکی است که دید دولت را برای تخصیص منابع افزایش خواهد داد و باعث خواهد شد که مکانیزمی برای طبقه بندی خانوارها ایجاد شود.

افراد کاندیدا برای حذف
دولت برای شناسایی افراد ثروتمند نیز برخی مکانیزم ها را در نظر دارد.در این خصوص برخی از معیارها برای ارزیابی افراد ثروتمندان نیز به شرح زیر خواهد بود:
- کلیه خانوارهایی که سرپرست یا یکی از اعضای تحت تکفل آنها مدیر کل دستگاه های اجرایی یا بالاتر باشد.
-کلیه خانوارهایی که سرپرست یا یکی از اعضای تحت تکفل آنها پزشک، دندانپزشک، قاضی، وکیل، سردفتر یا عضو هیات علمی دانشگاه بوده است.
-کلیه خانوارهایی که سرپرست یا یکی از اعضای تحت تکفل آنها مدیر عامل یا اعضای هیات مدیره نهادهای عمومی بوده یا سمتی همتراز داشته باشند.
-کلیه خانوارهایی که سرپرست یا یکی از اعضای تحت تکفل آنها رئیس بانک و موسسات اعتباری، بیمه، تعاونی ها یا لیزینگ باشند.
-کلیه خانوارهایی که سرپرست یا یکی از اعضای تحت تکفل آنها مالک واحدهای تولیدی و توزیعی با بیش از 5 نفر کارکن باشند.
-کلیه خانوارهایی که سرپرست یا یکی از اعضای تحت تکفل آنها مالک یا مدیر شرکت های مشاوره و پیمانکاران باشد.
-کلیه خانوارهایی که سرپرست یا یکی از اعضای تحت تکفل آنها دارنده مجوز صنفی ممتاز درجه یک صرافی بوده یا شغل های مشابه داشتند.
-کلیه خانوارهایی که سرپرست یا یکی از اعضای تحت تکفل آنها افسران نظامی از درجه سرهنگ و بالاتر باشند.
-کلیه خانوارهایی که سرپرست یا یکی از اعضای تحت تکفل آنها فرمانداران، شهرداران یا اعضای شورای شهر بالای 50 هزار نفر باشند.
-اشخاصی که در ایران سکونت ندارند.
-خانوارهایی که دو خودرو یا بیشتر دارند.
-خانوارهای دارایی خودرو خارجی با سند ملکی باشند. (خودروهای کره ای 2005 به بعد، ژاپنی 2005 به بعد، اروپایی و آمریکایی 2000 به بعد، سوزوکی 88 به بعد، مزدا 86 به بعد نیسان تیانا 82 به بعد، ماکسیما 85 به بعد، مگان 2000، 88 به بعد، سراتو از سال تولید، چینی ها از سال از سال 93 به بعد).
-دارندگان 3 سند ملکی که دو سند در شهرهای بزرگ داشته باشند.
-کلیه خانوارهایی که در 5 سال گذشته معاملات ملکی به ارزش 500 میلیون تومان در شهرهای بزرگ و 300 میلیون تومان داشته باشند.
-کلیه خانوارهایی که ارزش یکی از وام های دریافتی آنها بیشتر از 80 میلیون باشد.
-خانواده های دارای بیماری صعب العلاج، سرطانی و معلول استثنا هستند.
باید تاکید کرد که دارا بودن این شاخص ها به معنای حذف قطعی از دایره یارانه بگیران نیست و این تصمیم با بررسی کارشناسان صورت خواهد گرفت. همچنین اعتراضات در این خصوص نیز قابل پیگیری خواهد بود.

برنامه جدید دولت برای حذف یارانه 15 میلیون نفر

برنامه جدید دولت برای حذف یارانه 15 میلیون نفر - نمناک

توزیع نقدی یارانه - خبرآنلاین

میزان درآمد دولت با قطع یارانه دو میلیون نفر | فرهنگ نیوز